Birçoğumuzun çocukken hayallerini süsleyen bir mesleğin erbabı ile sizleri buluşturuyoruz. Ya avukat olmak isteriz ya doktor ya da pilot. Peki bu meslekler gerçekten hayal ettiğimiz gibi mi? Pilot Zeki Betos ile birlikteyiz. Bizlere merak ettiklerimizi anlatacak…
Sertan Kırço: Zeki Bey, birçok çocuğa hala büyüyünce ne olacaksın diye sorduklarında verdikleri cevap pilottur. Bunları konuşmak istiyorum ama ondan önce nasıl bu mesleğe başladığınızı öğrenelim. Nasıl başladı bu macera?
Zeki Betos: Ben 1986 yılında İstanbul Üsküdar’da doğdum. Üniversite eğitimimi inşaat alanında aldım. Üniversite bittikten sonra özel sektörde çalışmaya başladım ve aynı zamanda kendimi geliştirmek için yüksek lisans yapmaya karar verdim. Yüksek lisansımı yine inşaat mühendisliği üzerine yapı işletmesi proje üretimi alanında yaptım. Aynı zamanda çalışmaya devam ediyordum. Her zaman herkesin aklında rüya mesleği ya da istediği mesleği yapmak olur. İnşaat mesleğini sevmeme rağmen aklımda her zaman pilotluk vardı üniversite dönemlerimde araştırıyordum. Ben yüksek lisans yaptıktan sonra doktoraya başvurdum ancak doktoramı ikinci senede kesmek zorunda kaldım. Arizona’da Amerika’da 1.5 sene pilotaj eğitimi aldıktan sora 4 ay Oxford’da, İngiltere’de pilotaj eğitiminin kalan kısmını aldık. 3 ay da İsveç’te Stockholm’da Airbus eğitimi aldık tip eğitimi diyoruz biz havacılıkta, 5 senedir aktif olarak da uçmaktayım.
Sertan Kırço: Harika! Peki, ailenizde pilot var mıydı? Neden pilot olacağım dediniz ki İnşaat Mühendisliği de çok keyifli.
Zeki Betos: Bana genelde gelen sorular bu. İnşaat Mühendisliği ile Pilotluk arasında ki bağlantı var mıdır? Genelde pilotajda ben şuna inanıyorum, mühendis kökenliler daha başarılı olabiliyor. Mühendislerin pilotaja seçilme oranı daha yüksek olabiliyor. Özel şirketlerin kendi kriterlerine göre de değişebiliyor fakat inşaat mühendisi, makine mühendisi, uçak mühendisi bizim sektörde bütün mühendislerden arkadaşlarımız var. Onun haricinde sözel ve eşit ağırlıklı bölümlerden arkadaşlarımız var. İnşaat mühendisliğine devam ediyorduk fakat birden o fırsatı yakaladığınız zaman ben şuna inanıyorum: İnsan sadece istememeli onun için gayret, çaba sarf etmeli. İstemekle hiç kimse bir şey elde edemez. Dolayısıyla o amaca yönelik önüne ne kadar engel gelirse gelsin şimdi başlayacak olan arkadaşlara tavsiyem olacaktır; pes etmemeleri amaca yönelik çalışmalara devam etmektir. Yani hem benim yaşam tarzıma uygun olduğu için pilotaja geçmeye karar verdim hem de pilotaja geçtikten sonra belki bir dönem sonra yine inşaat sektörüne dönerim diye düşünüyorum. Belki aynı anda ikisini birden yapabilirim diye düşünüyorum.
Sertan Kırço: Uçan bir inşaat yapabilirsiniz, tasarlayabilirsiniz… Peki genelde çok keyifli bir meslek olduğunu düşünüyorum ama bir laf vardır: Dışı seni içi beni yakar diye. Pilot olmanın ne gibi zorlukları var?
Zeki Betos: Muhakkak zorlukları var ben bu sorularla da karşılaşıyorum çevremde. Örnek olarak mesela ofiste çalışan insan akşam iş çıkışı gider, dinlenir, yemeğini ve yer yatar. Siz göreve çağrılıyorsunuz bizim nöbetlerimiz var ev nöbetimiz var, vizörlerimiz var. Dolayısıyla çağrıldığınız zaman göreve icabet etmek gerekiyor. Mecburen gidiyorsunuz. Ama işinizi seviyorsanız bundan rahatsızlık duymuyorsunuz. Gecenin 2’sinde, 3’ünde, sabahın köründe gidebiliriz ya da akşam. Sabit bir mesai yok. Bizim uçuş programlarımız her ay değişiyor. Gideceğimiz yerler, kaç saatlik uçuş olduğu her ay değişiyor. Onun haricinde eşiniz varsa çocuğunuz varsa, kız arkadaşınız, sevgiliniz, erkek arkadaşınız varsa bunların doğum günlerine katılamayabiliyorsunuz ya da bayramlarda. Mesela ben en son Kurban Bayramı’nda uçuyordum. Ailemle bir yarım saat bayramlaşıp hemen çıktım çünkü bayramda da uçaklar uçuyor daha yoğun seferler oluyor. Ama tabii, mesleğinizi seviyorsanız bunları göz ardı edebiliyorsunuz.
Sertan Kırço: Güzel güzel hediyelerinizi getirebiliyorsunuz yurtdışından. Bunun gibi keyifli yanlarının da olduğunu düşünüyorum. Neler söyleyeceksiniz?
Zeki Betos: Şimdi ben geniş gövde uçağındayım AirBus-330’da görevliyim. Uzak mesafelere uçuyoruz, yolcu kapasitesi 330’a kadar uçabiliyor. Yurt içi pek uçmuyorum. Dolayısıyla Amerika, Asya, Afrika, Avrupa oraya gittiğimiz zaman bazı mesafelerde, bazı şehirlerde yatı dediğimiz dinlenmelerimiz oluyor. 1 gün olabiliyor, 2 gün olabiliyor, 3 gün olabiliyor. Çok farklı kültürleri görebiliyorsunuz her şeyden önce çok farklı sistemleri, çok farklı dilleri, çok farklı yemekleri tadabiliyorsunuz. Bu genelde herkesin istediği bir şey. Örnek verecek olursam birkaç gün önce Amerika’daydım, New York’taydım. Oranın atmosferini tatmak farklı, orada akşam yemeği yiyip burada kahvaltı yapmak farklı. Bir gün İstanbul’da kahvaltı yapıyorsunuz, Afrika’da akşam yemeği yiyorsunuz oranın lezzetiyle. Farklı farklı deneyimlerimiz oluyor. Önemli olan her şeyden kendimize bir şey katabilmek. Kendinize de vizyon olarak bir şey katabiliyorsanız bundan daha fazla keyif alabilirsiniz.
Sertan Kırço: Peki pilot olmak isteyenlere neler söylemek istersiniz?
Zeki Betos: Bence Türkiye’de pilot olmak için birtakım seçenekleri var, kendi kaynaklarıyla eğitim almak ve sivil havacılık bölümünü bitirmek, sivil havacılıkta pilotaj bölümünü okumak. Yeni gelmek isteyen arkadaşlar için öncelikli olarak İngilizce eğitimlerine önem vermelerini öneriyorum. Dünyanın her yerinde kuleyleü radarla konuştuğunuzda İngilizce konuşmak zorunda kalıyorsunuz ve söyleneni anlamak zorundasınız aksi durum risk teşkil edebiliyor. Afrika’ya da gitseniz Avrupa’ya da gitseniz havacılık dili İngilizce. Dolayısıyla ingilizceye önem vermeliler. Benim şahsi kanaatim şu yönde; aynı zamanda mutlaka üniversite eğitimini yapmalılar. Bazı şirketler üniversite mezunu pilot adayı istiyor. Avrupa’da ve Amerika’da genellikle lise mezunu olmak yeterli olabiliyor. Ama Türkiye’de benim hatırladığım kadarıyla üniversite mezunu olmak şart hatta bazı şirketler, bazı bölümlerden pilot adayı alabiliyor. Ama benim önerim mutlaka hangi bölüm olursa olsun sayısal tercih daha iyi olur kendileri için. Ayrıca 4 yıllık üniversite eğitimini bitirmelerini öneriyorum ve dile önem verip sağlıklarına da çok dikkat etmeleri lazım çünkü bu sektörde radyasyona maruz kalıyorsunuz 35 – 40 bin fitte okyanus ötesi uçuşlarınızda baya maruz kalıyorsunuz. Örnek veriyorum cep telefonundaki radyasyona bile maruz kalıyorsunuz. 10 saat boyunca uçuş yapıyorsunuz. Önünüzde ki bütün enstrümanlar elektronik, önünüz cam güneş ışınlarına direkt maruzsunuz, basınç var yani 3-4 tane etmenle radyasyon ve sağlığınız çok ciddi tehlikeler altında kalabiliyorsunuz. Dolayısıyla sağlığınıza, yemenize, içmenize ve spor yapmanıza önem göstermeniz gerekiyor.
Sertan Kırço: Peki spor diyoruz ama şöyle düşünüyorum. Gerçekten yataktan kalkmak istemeyeceğiniz zamanlar yaşıyorsunuzdur. Sosyal hayatınıza çok etkisi oluyor mu veya bunu ileride telafi etmek için hedeflerinizde neler var?
Zeki Betos: Sosyal hayatımızı tabii ki de etkiliyor. Mesela ben yıllık izinlerimde tatile gitmek istediğim zaman diğer arkadaşlarımla zamanı tutturamayabiliyorum. Hatta aynı sektördeki arkadaşlarımla bile tatil günlerini tutturamayabiliyorum. Çünkü onların boş günü farklı ya da mühendis olarak çalışan arkadaşlarımın boş günleri farklı dolayısıyla aynı frekansı yakalamayabiliyoruz. Tek de tatile gidebiliriz tabii ki orada da arkadaşlıklar yapabiliyoruz. Sosyal hayatımızda bir hobileriniz varsa, drone uçurmak istiyorsanız, yelken kullanıyorsanız, motor kullanıyorsanız, snowboard kayak yapıyorsanız bunlarla dengelemeye çalışıyorsunuz. Boş zamanlarınızı, boş günlerinizi ailenizle harcayabiliyorsunuz. Hafta sonu pikniğe gidebilirsiniz ya da geziye gidebilirsiniz ama bu sektöre girecek olan arkadaşlar bunları göz önünde bulundurmalı. Ailelerinden uzak kalacaklar, eşleri, çocukları varsa onlardan uzak olacaklar. Buna göre kendilerine yol seçip kendi kararlarını geriye dönüş olmayacak şekilde vermeliler.
